Op 5 april 2019 heeft de Hoge Raad een belangrijke uitspraak gedaan over de uitsluitingsclausule bij schenkingen en erfenissen. Met de uitsluitingsclausule kan de schenker of erflater bepalen dat de schenking of erfenis niet valt in een gemeenschap van goederen, waarin de ontvanger is getrouwd.
De casus die aan de Hoge Raad is voorgelegd, is als volgt. De echtgenoten waren in 1985 in gemeenschap van goederen getrouwd. De vrouw ontving in 2002, 2004 en 2006 schenkingen van € 10.000 onder een uitsluitingsclausule. In plaats van de schenking op een privérekening te storten, stortte de vrouw de geschonken bedragen op een gemeenschappelijke bankrekening en was het geld opgegaan aan gezinsuitgaven. De vrouw vorderde het bedrag van € 30.000 terug van de gemeenschap. Dit geld stond natuurlijk niet meer op de rekening.
Tot nu toe was de rechtspraak verdeeld over de vraag of de vrouw recht heeft op teruggave van het geld dat aan haar geschonken was, met andere woorden of zij een vergoedingsrecht (reprise) heeft. In de visie van de gerechtshoven ‘s-Hertogenbosch en Amsterdam was het uitgangspunt ‘op is op’. In de visie van de gerechtshoven Den Haag en Arnhem-Leeuwarden was het vergoedingsrecht juist het uitgangspunt, ongeacht waaraan het geld was besteed. De Hoge Raad heeft de knoop nu doorgehakt in het voordeel van de vrouw. Zij heeft een vorderingsrecht op de gemeenschap verkregen. Dat recht blijft in stand ook als het geld is geconsumeerd, tenzij de vrouw haar eigen schulden zou hebben afgelost met de schenkingen.
Vaak wordt over dit soort dingen tijdens het huwelijk helemaal niet nagedacht. De welkome schenking wordt uitgegeven aan luxe vakanties of een verbouwing. Alles is pais en vree en alle lusten en lasten worden gedeeld. Tot het moment waarop de relatie bekoelt en de partners zich laten adviseren over de gevolgen van de echtscheiding. Achteraf is het dan zuur voor de echtgenoot dat hij de helft van de uitgaven moet vergoeden aan de ander. Weliswaar is er meegeprofiteerd, maar de vraag is of de uitgaven ook gedaan zouden zijn wanneer bekend was dat op een moment de rekening gepresenteerd zou worden. Beter kun je hierover duidelijke afspraken met elkaar maken tijdens het huwelijk. Juridisch advies vragen als de relatie goed is kan veel gedoe voorkomen!
